Przewlekłość badania przez organy podatkowe zasadności zwrotu podatku VAT jest jedną z największych barier prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Często zdarza się, że taka przewlekłość prowadzi od upadłości podatnika, którego sytuacja finansowa nie pozwala latami czekać na otrzymanie zwrotu. W takich sytuacjach pojawia się pytanie o sprawność prowadzonego przez organ podatkowy procesu weryfikacji zasadności zwrotu podatku VAT.
W sprawie szybkość prowadzenia postępowania w zakresie weryfikacji zwrotu VAT, który badał WSA w Białymstoku stwierdzono, że przewlekłe prowadzenie przez organ postępowania administracyjnego zaistnieje wówczas, gdy będzie mu można skutecznie przedstawić zarzut niedochowania należytej staranności w takim zorganizowaniu postępowania administracyjnego, by skończyło się ono w rozsądnym terminie. Innymi słowy, z przewlekłością postępowania mamy do czynienia wówczas, gdy postępowanie to trwało dłużej, niż to konieczne do wyjaśnienia okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne do rozstrzygnięcia sprawy. W doktrynie pod pojęciem "przewlekłego prowadzenia postępowania" rozumie się sytuację prowadzenia postępowania w sposób nieefektywny poprzez wykonywanie czynności w dużym odstępie czasu, bądź wykonywaniu czynności pozornych, powodujących, że formalnie organ nie jest w bezczynności.
WSA w Białymstoku wskazał w sprawie, że o ile do końca listopada 2018 roku organ podejmował regularnie działania mające na celu zgromadzenie w sprawie materiału dowodowego, to już od grudnia 2018 roku do maja 2019 roku działania te były podejmowane sporadycznie. Oceniając powyższą kwestię sąd miał na uwadze to, że proces gromadzenia materiału dowodowego miał miejsce już w toku kontroli podatkowej. Organ zapoczątkował wówczas, a nawet częściowo zrealizował, wiele istotnych w sprawie wątków.
Pismem z sierpnia 2018 roku, a zatem dopiero po 3 i pół miesiącach, organ wystąpił – na wniosek pełnomocnika skarżącego do naczelnika organu podatkowego o przesłuchanie świadka. Analiza zagadnień, jakie organ chciał wyjaśnić poprzez przesłuchanie tego świadka, nie pozwala zrozumieć, dlaczego organ nie wystąpił z nimi znacznie wcześniej. Z akt sprawy nie wynika, aby organ prowadzący sprawę skarżącego podejmował działania (np. ponaglenia organu świadczącego pomoc prawną), które pozwoliłyby na przeprowadzenie tego dowodu wcześniej. Wskazać należy, że do maja 2019 roku dowód z przesłuchania tego świadka nie został przeprowadzony.
Dodatkowo, w zakresie przesłuchania istotne w sprawie świadka miała miejsce sytuacja, w której świadek ten wskazując na brak otrzymania zawiadomienia, zwrócił się do organu z prośbą o ponowne wezwanie w charakterze świadka i wyznaczenie nowego terminu przesłuchania. W aktach sprawy, choć od tego czasu do maja 2019 roku upłynęło 10 miesięcy, nie sposób doszukać się kolejnego wezwania tego świadka celem przesłuchania.
Zdaniem WSA w Białymstoku, aby prowadzić i zakończyć postępowanie w przedmiocie ewentualnej karuzeli podatkowej organ nie musi pozyskiwać dowodów w postaci protokołu kontroli prowadzonych u kontrahentów podatnika.Jeśli organ potrzebuje określonych dowodów, powinien się o nie zwrócić do organów, które prowadziły lub prowadzą postępowania u interesujących organ podatników, lub pozyskać te dowody we własnym zakresie. Sąd nie zauważa, aby organ podejmował regularne działania monitujące działania organu prowadzącego kontrolę u kontrahenata, czy aby zwracał się o bieżące przesyłanie zgromadzonych w sprawie dowodów. W ocenie sądu brak podejmowania tych działań i spokojne oczekiwanie na zakończenie kontroli w tej spółce świadczy o nieefektywności podejmowanych przez organ w sprawie czynności i o niedostatecznej staranności o to, by sprawę zakończyć w możliwie najszybszym terminie.
Sprawność postępowania powinna być przedmiotem szczególnej troski organu w sytuacji, gdy – tak jak ma to miejsce w rozpoznawanej sprawie – organ prowadząc postępowanie w przedmiocie zwrotu nadwyżki podatku VAT równocześnie blokuje zwrot zadeklarowanej przez podatnika nadwyżki tego podatku.
Wyrok WSA w Białymstoku z 6 listopada 2020 roku, sygn. I SAB/Bk11/20.
Comments